Wprowadzenie do eLearningu

"Repetitio est meter studiorum" (powtarzanie jest matka wiedzy) - efektywnosc uczenia sie jest wzmagana przez czeste powtarzanie.

"Education is what survives when what has been learned has been forgotten" - (edukacja jest tym, co pozostaje, gdy to, czego sie nauczylismy, zostanie zapomniane) B.F. Skinner

Moduł zawiera wprowadzenie w dziedzine elearningu. Opisuje jak dokonywała się rewolucja informacyjna. Definiuje role procesów uczenia się w procesach organizacyjnych. Traktuje o Organizacji Uczącej Się (OUS). Przedstawia rolę eLearninigu w procesach szkoleniowych w środowisku biznesowym.

Celem modułu jest wprowadzenie w tematykę elearningu, poprzez zdefiniowanie podstawowych pojęć oraz kluczowych kwestii.

Od zarania dziejów ludzkość czegoś się uczy. Uczenie się rozumiane jako zastosowanie wyższych procesów poznawczych umożliwiajacych:

Uczenie się, jest więc zdobywaniem pewnych umiejętności. Celem tego procesu powinno być skuteczne i efektywne zastosowanie zdobytej wiedzy.

Jak narodził się pomysł 'pożenienia' technologii informacyjnych i pedagogiki?
Połączenie powyższych wynikało z możliwości uzupełniania się:

Komputery

Pedagogika

- Praktyczne wspomaganie efektywnych procesów prowadzących do uczenia się

- Systemowa eliminacja nieefektywnych procesów pedagogicznych

- Teoretyczne wspomaganie efektywnych procesów prowadzących do uczenia się

- Rozpoznanie i eliminacja nieefektywnych procesów pedagogicznych

eLearning jest próbą rozciągnięcia korzyści płynących z wykorzystania Internetu wraz z pochodnymi technologiami w procesach biznesowych.
eLearning to również wykorzystanie elektronicznych mediów do przeprowadzania szkoleń.
Uczenie się w elearningu ma opierać się bardziej na aktywnym działaniu a nie na pasywnej absorpcji informacji.
Uczenie się w elearningu stawia na nabywanie nowych umiejętności poprzez doświadczenie.
eLearning nie posiada spójnej podbudowy teoretycznej i jest raczej zbiorem różnych idei i pomysłów na temat wykorzystania technologii komputerowych w szkoleniach.
eLearning to również 'strategia dostarczania wiedzy w erze cyfrowej'.
eLearning to użycie technologii sieci komputerowych aby kreować możliwości, dostarczać narzędzia i wspierać uczenie się wszędzie i zawsze. E-learning jako rozwiązanie sieciowe pozwala również na natychmiastową aktualizacje, przechowywanie, wyciąganie, dystrybucję oraz dzielenie się instrukcjami i informacja.
eLearning usprawnia przeplyw informacji, a zarazem uskutecznia zdobywanie wiedzy za pomocą standardowej technologii, zwiekszając w ten sposób efektywność procesów szkoleniowych. Dostarcza przy tym zindywidualizowanej i dynamicznej treści w czasie rzeczywistym. Wspiera procesy tworzenia się społeczności ludzi uczących się, łącząc uczących się z praktykami i ekspertami.
eLearning plasuje uczącego się w centralnej pozycji a treść podporzadkowuje jego potrzebom czyniąc e-learning praktyką zorientowaną na uczącego się.
eLearning organizacyjnie i konceptualnie łączy praktyczne aspekty zarządzania wiedzą z procesami uczenia się tak, aby procesy budowania wiedzy, jej dystrybucji, interpretowania i przechowywania stały się jednym spójnym procesem. Pozwoli to traktować wiedzę jako osiągalny w sposób racjonalny stan świadomości, opierający się na znajomości faktów i procesów opisujących rzeczywistość.

eLearning jest, więc kwiatem wyrosłym na gruncie dobrej teorii, której postać kreowana jest przez najnowsze technologie, użyźnione metodykami dydaktycznymi.

Teoria jest zestawem twierdzeń pozwalajacych na wyjaśnienie, przewidywanie i kontrolowanie zjawisk. Teorię można również opisać jako zestaw hipotez, które można odnieść do wszystkich przypadków badanego zjawiska,

Teoria zapewnia standard pomiaru dla oceny praktyki, pomimo tego, że może z kolei ulegać modyfikacjom dzięki wnioskom z praktyki, które wskazują, że teoria jest niezadowalająca, tak jak w 'rewolucji naukowej' Khun'a (1962)

'To teoria dostarcza spójnego systemu odnośnych zmiennych i relacji, stanowiacych wskazanie zarówno dla praktyków jak i badaczy'. Garrison

Dlatego też teorie są jednocześnie statyczne i dostatecznie wiążace dla praktyków, aby się na nich oprzeć, oraz na tyle dynamiczne i otwarte, aby stanowić wyzwanie dla teoretyków.

Współczesne koncepcje uczenia się bardziej wnikliwie zostały opisane w kolejnej lekcji, pt.: 'Pedagogika w elearningu'.

'Przejawiamy tendencję do prowadzenia życia bazującego na wielu teoriach, które znajdują się poniżej poziomu świadomej myśli i są przyjmowane bez sprawdzania. Jednakże świadomość istnienia teorii i poddawanie ich weryfikacji ma znaczenie kluczowe, ponieważ jest szczególnie ważne w odniesieniu do procesu zmiany i uczenia się'. Berger (2000)

Rewolucja, która miała miejsce w efekcie połączenia pedagogiki i technik informacyjnych nie skupia jednak swojego istnienie na technologii, ale na sposobie jej użycia. Technologie traktujemy jako medium poprzez, które - w otoczeniu pedagogiki - przekazywana jest wiedza. Każdy z nas może wskazać projekty elearningowe, w których zastosowano bardzo wyrafinowane technologicznie rozwiązania, niemniej jednak wartość edukacyjna produktu pozostawiała wiele do życzenia. Każdy z nas mógłby również wskazać produkty elearningowe wykreowane za pomocą ogólnie dostępnych, niewyrafinowanych narzędzi, acz posiadające 'to coś' co sprawia, że odnoszą kolosalne sukcesy pośród rzeszy swoich zwolenników. Dlaczego tak się dzieje? Powodem tego jest fakt, iż skuteczne decyzje podejmowane na poziomie pedagogicznym czynią proste technologie ogromnie użytecznymi - zgodnie z zasadą, iż 'dobre pomysły bronią się same'. Dobry pomysł wsparty technologią kreuje wspaniały produkt elearningowy, należy jednak pamiętać, iż nie działa to w drugą stronę. Kiepski pomysł, choćby wsparty technologią z najwyższej półki, nie odniesie sukcesu elearningowego.

O sukcesie elearningu powinniśmy mówić, jako o wartości dodanej pochodzącej z rozwoju pedagogiki, badania percepcji ludzkiej, psychologii czy socjologii. Pamiętając, iż uczenie się jest efektywniejsze jeżeli rodzaj mediów (technologia) jest dobrany do preferencji uczącego się.

Minimalizacja kosztów szkoleń, szczególnie w porównaniu do szkoleń tradycyjnych. Koszty maleją wraz ze wzrostem ilości osób korzystających z e-learningu. Ilość modułów szkoleniowych również wpływa na zmniejszenie kosztów poszczególnych szkoleń. Innymi słowy, koszt kursu sieciowego jest jednorazowy i amortyzuje się w miarę przeszkalania kolejnych grup pracowników. Zastosowanie e learningu zmniejsza koszty logistyczne związane z podróżami, dietami, hotelami. Zmniejszeniu ulegają również koszty materiałów, sal wykładowych oraz wynagrodzenia trenerów.

E-learning daje konkretny obraz (z zakresu 'miękkiego' zarządzania kadrami ) cech osobowości ucznia, takich jak sumienność, zaangażowanie (kurs realizowany w terminie), zdolności percepcyjne (za którym razem osoba zalicza testy) i wiele innych cech świadczących o umiejętności zarządzania czasem i ustalania priorytetów zadań. Próba zmierzenia powyższych cech jest swoistym podważeniem stereotypu o braku narzędzi pozwalających wymiernie ocenić wskaźniki efektywności w tak 'miękkich' dziedzinach, jak zarządzanie zasobami ludzkimi.

spróbujmy sobie teraz odpowiedzieć na pytanie, jaka jest rola procesów uczenia się w procesach organizacyjnych. Punktem wyjścia będzie dla nas sprecyzowanie czym tak naprawdę jest Organizacja Ucząca Się.

1. Wspólna wizja przyszłości -organizacja musi myśleć wspólnie w ramach dialogu i debaty.

2. Mistrzostwo osobiste -kreatywność w codziennej pracy. Poszukiwanie twórczych rozwiązań.

3. Zespołowe uczenie się -świadome dążenie do wiedzy poprzez dialog (wiedz posiada swe źródło w kontaktach interpersonalnych), starcie poglądów i potrzeba obrony własnych racji, jako warunek konieczny w procesie zdobywania wiedzy. Niemniej jednak, ludzie zwykle nie zgadzają się ze sobą, gdyż nie rozumieją wzajemnej percepcji problemu, stąd koniecznym jest rozwijanie kolejnej umiejętności:

4. Rozpoznawanie schematów myślowych -stereotypy powodują, iż szukamy tego, co je potwierdza, a nie widzimy tego, co im zaprzecza. Umiejętność dostrzegania mnogości rozwiązań. Leonardo da Vinci konstatował tę umiejętność słowami: Saper vedere (wiedzieć, jak patrzeć).

5. Myślenie systemowe -podstawowym założeniem myślenia systemowego jest identyfikacja problemu. Właściwe jego nazwanie, to połowa drogi do jego rozwiązania. Rozwiązań poszukujemy jak najbliżej problemu.

Organizacja ucząca się nie obawia się zmiany, wręcz przeciwnie, zmianę postrzega jako okazje do poprawy jakości swojego funkcjonowania.

Korporacje zawsze prowadziły ukierunkowaną politykę szkoleniową, której zadaniem jest utrzymanie optymalnego poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W latach 90tych, ta polityka połączona z szeroko wkraczającymi technologiami komputerowymi zaowocowała ich integracją z procesami szkoleniowymi. Podczas gdy praca w korporacji coraz częściej stawała się pracą przy komputerze, coraz więcej funkcji organizacyjnych i produkcyjnych przejmowały rozbudowujące się działy IT. Dodatkowo, środowisko biznesowe coraz częściej dostrzega potrzebę inwestowania w ludzi. Badania Merill Lynch dowodzą, iż inwestycje w kapitał ludzi zwiększają wartość firmy do 30%. Notowania giełdowe stają się coraz mniej miarodajnym wskaźnikiem kondycji przedsiębiorstwa. Początek XXI wieku to era usług, wiedzy i intelektu. Warto więc na nich się skoncentrować.

Pytanie na dziś nie będzie brzmiało kiedy organizacja wprowadzi szkolenia elektroniczne, lecz czy zrobi to właściwie.

Ostatnimi czasy powszechnym staje się stwierdzenie, iż technologie internetowe są kluczem do efektywnego nauczania. Należy jednak pamiętać, iż technologia jest tylko narzędziem, a nie strategią. Dobra maszyna do pisania, nikomu nie zagwarantuje nagrody Pulitzera.

Ukazując sukces elearningu przez pryzmat struktury organizacji można powiedzieć, iż potrzebne jest poprawne określenie celów szkolenia i potrzeb grupy szkoleniowej, jako zadanie dla pionu kadr oraz sumienne zdefiniowanie możliwości technicznych, jakimi dysponuje przedsiębiorstwo, co jest zadaniem pionu IT.

Oczywiście finalnie, osiągnięcie zamierzonego celu powinno być efektem pracy całego przedsiębiorstwa. Zwłaszcza, że elearning w swym zamyśle powinien realizować cele biznesowe, jak również potrzeby uczących się.

Informacje przedstawione w niniejszym module w swoich założeniach mają w sposób obiektywny wyjaśnić pojęcie elearningu, jako wsparcia kontaktów interpersonalnych - które stanowią główne źródło wiedzy - najnowszą technologią. Kontakty te mogą być realizowane w sposób synchroniczny, np. poprzez rozmowę, lub w sposób asynchroniczny, np.: poprzez korespondencję via email. Tematyka synchroniczności i asynchroniczności zostanie jeszcze bliżej przedstawiona na jednej z kolejnych lekcji.

Pisząc o praktyce zastosowania elearningu, trzeba mieć na myśli korzyści biznesowe o charakterze strategicznym, jak i operacyjnym. Ktokolwiek będzie miał ambitny plan wprowadzania swojej organizacji w krainę szkoleń elearningowych, stanie przed pytaniem: 'a jakie korzyści odniesie z tego powodu nasza organizacja?' Na tym etapie nikt nie będzie zadowolony z odpowiedz: 'Duże!'. Dlatego też poniżej przedstawiono przykłady, których poprawa działania może skutkować wymiernymi (sprowadzonymi do liczb) korzyściami. Musimy zdawać sobie sprawę, iż chyba najbardziej podstawowym celem każdego biznesu jest zwiększanie zysków. Dlatego też, chcąc przekonać naszych szefów o słuszności takiego przedsięwzięcia jakim są szkolenia elearningowe, koniecznie musimy przedstawić wartość dodaną, jaką uzyska nasze przedsiębiorstwo. Powinniśmy także posiadać w zanadrzu kilka liczb określających wskaźniki rentowności naszego przedsiębiorstwa, np.: ROI (ang. Rate Of Investment).

Korzyści biznesowe, na których warto się skoncentrować, mogą mieć charakter strategiczny, bądź operacyjny. Korzyści o charakterze strategicznym, bezpośrednio dotyczą kierownictwa przedsiębiorstwa. Możemy tutaj wymienić kilka z nich, które z pewnością przemawiają do najwyżej sytuowanych w hierarchii biznesowej:

Redukcja kosztów - ograniczenie kosztów związanych z prowadzeniem szkoleń w sposób tradycyjny;
Efektywne wykorzystanie zasobów szkoleniowych - racjonalizacja zarządzania zasobami takimi jak: sale szkoleniowe, instruktorzy, pomoce szkoleniowe;
Budowanie bazy wiedzy i kompetencji - wdrożenie idei organizacji samouczącej się;
Monitoring wyników nauczania - menedżerowie w łatwy sposób monitorują postępy w nauce swoich pracowników. Testy weryfikują i sprawdzają stopień przyswojonej wiedzy. Dostępna jest pełna dokumentacja historii szkoleń.
Zarządzanie szkoleniami tradycyjnymi - pełne wsparcie procesu organizacji i zarządzania szkoleniami tradycyjnymi tj. prowadzonymi przez instruktora;
Dowolna liczba osób szkolonych - nie ma żadnych ograniczeń w ilości uczących się osób. Nakłady na pozyskanie atrakcyjnej treści elearningowej są ponoszone tylko raz, niezależnie od późniejszej liczby uczących się osób;

Czynniki o charakterze operacyjnym dotyczą bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Możemy tutaj wymienić, np.:

Oszczędność czasu - pracownicy szkolą się w czasie, który jest dla nich najwygodniejszy. Nie poświęcają więc czasu na dojazdy na miejsca szkoleń.
Lepsza organizacja pracy ze względu na możliwość nauki w dogodnym dla siebie czasie, każdy pracownik wybiera moment, w którym chciałby poszerzyć swoją wiedzę. Chęć wzięcia udziału w szkoleniu, nie powoduje jednoczesnej przerwy w pracy kilkunastu osób, co istotnie zmniejsza efektywność działu, w którym ów osoby pracują;
Nieograniczony dostęp do wiedzy - możliwość powrotu do treści przedstawionych wcześniej szkoleń.

Niniejszy moduł traktuje o problemach współczesnej organizacji oraz o rozwiązaniach, jakie może zapewnić szeroko pojmowany elearning. Opisane zostały podstawowe cechy elearningu, jak również korzyści, które oferuje.

Interaktywny - są dwa rodzaje interaktywności, indykatywna (indicative) i symulacyjna (simulative). Interaktywność indykatywna charakteryzuje się użyciem przycisków (button rollovers) i nawigacją strony. Kliknięcie przycisku w celu rozpoczęcia animacji lub zmiany strony jest interaktywnością indykatywną. Interaktywność symulacyjna jest to interaktywność, która pozwala uczącym się dokonywać wyboru tego, czego się uczą, w sposób, który zapewnia jakąś formę reakcji. Możliwość wyboru pomiędzy różnymi stronami sieci Web jest interaktywnością indykatywną, możliwość lotu wirtualnym samolotem w realistycznym środowisku to interaktywność symulacyjna.

Pedagogika - ten termin jest tradycyjnie rozumiany jako odnoszący się do instrukcji zorientowanych na nauczyciela, jednak obecnie w coraz większym stopniu używa się go w celu opisania zastosowania praktyki dobrej edukacji.

Dydaktyka - jest jedną z nauk pedagogicznych. Jej nazwa pochodzi z języka greckiego didasco- nauczam, didascalos -nauczający. Przedmiotem badań dydaktyki są cele i treści kształcenia, proces kształcenia, prawidłowości procesu kształcenia, metody nauczania, środki dydaktyczne, formy organizacyjne nauczania (Wikipedia).

Metodyka nauczania to dyscyplina pedagogiczna, dział dydaktyki szczegółowej, zajmuje się poszukiwaniem efektywnych sposobów nauczania określonego przedmiotu poprzez analizę celów, treści, metod oraz form organizacyjnych kształcenia. To dyscyplina praktyczna zajmująca się metodami nauczania wybranych treści, najczęściej rożnych przedmiotów nauki szkolnej. Nie ujawniając szczególnych aspiracji badawczych, które są typowe dla dydaktyki przedmiotowej metodyki nauczania sprowadza się do poszukiwania dróg (sposobów) racjonalnego działania poprzez możliwie dokładna analizę treści przedmiotowych oraz oparte na doświadczeniu nauczycielskim rozpoznanie metod i środków umożliwiających uczniom opanowanie tych treści (Wikipedia).

Nichols, Mark, 'A theory for eLearning'
Rosenberg, Marc J., 'e-Learning - Strategies for Delivering Knowledge in the digital age'.
Shank, Roger C., 'Designing World-Class E-Learning'
Elin, Larry, 'Designing and Developing Multimedia'
Bersin, Josh, 'The Blended Learning Book - Best Practices, Proven Methodologies, and Lessons Learned'
Alessi, Stephen M., Trollip, Stanley R., 'Multimedia for Learning - Methods and Development'
Toofler, Alvin 'Third Wave, The'. Bantam Books, New York, 1990.
Senge, Peter 'Fifth Discipline, The'. Bantam Books, New York, 1990.
Drucker, Peter 'Natchnienie i fart, czyli Innowacja i przedsiębiorczość'. Studio EMKA, 2004.
Welch, 'Jack Winning znaczy zwyciężać'. Studio EMKA, Warszawa 2005.

Cechy dobrej teorii	Cechy dobrej praktyki
Oparta na obserwacji	Prowadzi do celowej modyfikacji
Opisuje rzeczywistość	Prowadzi do celowej modyfikacji
Przewiduje przyszłość	Przewiduje reakcje
Jest falsyfikowana
Jest prosta

Model tradycyjny	eLearning
Wykład	Konsultacje
Odpowiedzi	Pytania / Problemy
Praca indywidualna	Praca w grupie
Prezentacja materiału	Tworzenie doświadczenia
Prezentacja całości	Prezentacja zarysu
Kontrola	Podporządkowanie
Jedna metoda	Wiele metod

Model tradycyjny	eLearning
Otrzymuje informacje / wiedzę	Buduje informacje / wiedzę
Zapamiętuje	Rozwiązuje problemy
Jeden punkt widzenia	Wiele punktów widzenia
Otrzymuje odpowiedzi	Buduje pytania
Powiela opis świata	Sam opisuje świat
Uczy się samodzielnie	Uczy się w grupie
Dopasowuje się do pedagogiki	Dopasowuje pedagogikę