Home

Naginata
NAGINATA
Naginata-do jest odmianą szermierki japońskiej, prowadzonej przy użyciu włóczni naginata (czasami zwanej halabardą). Jest jedną z kilku japońskich sztuk i sportów walki określanych wspólnym mianem budo. Jako rzeczywista sztuka walki - czyli umiejętność szermierki bojowej - dyscyplina ta sięga korzeniami aż do IX w., kiedy włócznie te, o „mieczowatym” ostrzu długości ok. 90 cm, osadzonym na długim drzewcu zostały masowo użyte po raz pierwszy. Szybko zostały docenione jako broń niezwykle skuteczna, szczególnie gdy były stosowane przez pieszych żołnierzy przeciwko konnicy. W późniejszych czasach tego typu włócznie używane były głównie przez wartowników oraz jako broń straży przybocznej podróżujących możnowładców. Wraz z upływem czasu, gdy pola bitewne zdominowała broń palna, umiejętność walki włócznią naginata przekształciła się w sztukę samoobrony mnichów-wojowników, wreszcie - w sztukę walki przeznaczoną głównie dla kobiet. Istotnie, od wczesnych lat XVII wieku kobiety z rodzin samurajskich używały własnych włóczni ze złoconymi drzewcami do wspomagania swych mężów i ojców w chwilach zbrojnego zagrożenia domostw - a w dość częstych wówczas przypadkach dłuższego ich oddalenia się - również do samodzielnej obrony domu, domowników, dobytku i czci własnej. Ze względu na znaczny rozmiar i zasięg tej broni kobiety były w stanie utrzymywać napastników w bezpiecznym dystansie. Zwyczajowo, młode dziewczęta wychodząc za mąż otrzymywały włócznie w posagu. W okresie tym w Japonii rozwinęło się wiele szkół naginata-do, istotnie różniących się specyficznymi formami i technikami użycia tej broni. Obecnie istnieją w Japonii dwie główne szkoły naginata-do. Jedna z nich - Jikishin-Kage-ryu - opiera się głównie na użyciu samej włóczni, druga - Tendo-ryu - charakteryzuje się użyciem razem z włócznią sierpa i łańcucha, pałki lub miecza. Techniki naginata-do zawierają cięcia, smagnięcia, pchnięcia, blokowanie i parowanie ciosów oraz zasłony. Istotną cechą technik naginata-do jest ich symetryczność - ćwiczenie po obu stronach ciała, co znakomicie poprawia zmysł równowagi. W dzisiejszej, ujednoliconej sportowej formie, zwanej atarashii naginata (czyli: nowa naginata), istnieją dwa typy konkurencji sportowej: jedna, zwana engi - polega na wykonywaniu form kata według ustalonego porządku przy użyciu dębowego drzewca i ostrza, przypominającego w pełni kształt włóczni, druga shiai - na bezpośrednim atakowaniu specjalną bronią bezpieczną miejsc chronionych podobnie jak w kendo: maską men, rękawicami kote, napierśnikiem do oraz dodatkowo nagolennikami sune-ate. Podczas zawodów uczestnicy używają włóczni długich na 215 do 225 cm, ważących minimum 650 g, drzewce których jest sporządzone z dębu, a „ostrze” o długości 60-80 cm wykonane z profilowanego bambusa. Celuje się w głowę, gardło, korpus, nadgarstki i kolana. Jeżeli przeciwnik otrzyma uderzenie lub pchnięcie w któreś z tych miejsc, uznaje się, że został pokonany. Popularny jest też inny wariant walki - w której jedna strona walczy posługując się włócznią naginata, druga natomiast bambusowym mieczem shinai. Walka rozgrywana jest w kwadratowym polu, o długości boku 12 m. Mecz trwa do 5 minut. Naginata-do jest szeroko uprawiana w Japonii; już przed wojną ta sztuka walki weszła do programu edukacji fizycznej dziewcząt, jako przedmiot obowiązkowy począwszy od szkoły podstawowej. W 1955 r. została utworzona Wszechjapońska Federacja Naginata-do. Organizacja ta ujednoliciła podstawowe formy i techniki pochodzące z różnych szkół tej sztuki walki, tworząc z niej nowoczesny sport służący rozwijaniu sprawności i umiejętności samoobrony. Nastąpił wówczas ponowny wzrost liczby entuzjastek naginata-do. Sport ten ćwiczy w Japonii około dwa miliony osób, głównie kobiet, w szkołach podstawowych, średnich i na uniwersytetach. Każdego roku w całej Japonii przeprowadzane są liczne turnieje i mistrzostwa kraju. W 1990 roku powstała Międzynarodowa Federacja Naginata (INF). W skład jej wchodzą obecnie: Stany Zjednoczone, Francja, Holandia, Belgia, Szwecja, Brazylia, Nowa Zelandia, Czechy, Australia oraz - oczywiście - Japonia. Wszechjapońska Federacja Naginata wysyła instruktorów i trenerów do tych oraz innych krajów, aby podnosić umiejętności osób ćwiczących (tzw. naginataka) na coraz wyższy poziom. Dwukrotnie - w latach 1995 i 1999 - odbyły się nawet mistrzostwa świata w tej stosunkowo młodej, międzynarodowej konkurencji. Istnieje już ponad 55 tys. osób posiadających w tej dziedzinie stopnie mistrzowskie. Naginata-do ćwiczą zarówno kobiety, jak i mężczyźni, od przedszkolaków po zaawansowanych wiekiem seniorów. System nadawania stopni uczniowskich i mistrzowskich jest zbliżony w swych założeniach do systemu stosowanego w kendo. W Polsce ćwiczenia z użyciem naginata zaczynają być prowadzone w kilku ośrodkach kendo, na razie jako poszerzenie repertuaru zaawansowanych technik szermierczych oraz dla celów pokazowych. Pierwszym zawodnikiem, który zdobył stopień mistrzowski w naginata (1 dan), podczas studiów na Międzynarodowym Uniwersytecie Budo w japońskiej miejscowości Katsuura, jest Michał Młot ze Świętochłowic, nota bene posiadacz 2 dana w kendo. Zawody sportowe w naginata-do nie były jeszcze w Polsce rozgrywane. Po przeprowadzeniu specjalistycznych szkoleń planowane jest utworzenie kilku grup ćwiczących tę sztukę i sport walki, już jako samodzielną konkurencję szermierczą.
Projekt i wykonanie: Dawid Domitrz, Bartosz Generowicz, Piotr Gołgowski