harakiri

Harakiri (Seppuku)

Samuraje popełniali seppuku w wypadku poniesienia uszczerbku na honorze, śmierci suzerena, z wyroku sądu. Seppuku - rozciąć brzuch. Siły żywotne zawarte są w brzuchu - zgodnie z zen. Hara - brzuch, dusza - ale raczej emocje np. haradatsu - rozgniewać się, haragitanai -"brudny brzuch" - podły człowiek. Seppuku jest "ostatecznym usprawiedliwieniem się wobec nieba i ludzi". Obrzędy związane z rozcinaniem brzucha obecne były w kulturze ludów Azji i Syberii. Seppuku rozpowszechniło się pod koniec XII wieku podczas walk o władzę rodów Taira i Minamoto. Seppuku popełniane po śmierci pana - oibara lub tsuifuku. Bushi popełniali samobójstwo by uniknąć niewoli i okupić swą winą za przegraną bitwę. Zazwyczaj po rozcięciu brzucha samuraj przecinał sobie gardło by szybciej umrzeć. Zniekształcano także sobie twarze, by wrogowie nie mogli wykorzystać głów samobójców jako dowodów własnej dzielności. Seppuku było też wyrazem protestu, w ofierze dla idei - było uniwersalnym wyjściem z każdej trudnej sytuacji, w jakiej się znalazł samuraj. Chociaż powody bywały i bardzo błahe - np. kłótnia po przypadkowym zaczepieniu się mieczy. Otaczający samuraja ludzie powinni zobaczyć jego wnętrzności. Brzuch rozcinano podłużnie i poprzecznie. Najczęściej rozcinano z lewa na prawo i ku górze. Czasami seppuku dokonywano bambusowym mieczem - dla większej chwały lub na rozkaz. Seppuku wykonywano zwykle w pozycji siedzącej, ubranie zatykano pod kolana, by nie upaść na wznak - byłoby to hańbiące. Seppuku na stojąco - tachibara. Seppuku popełniano przy pomocy małego miecza (wakizashi) lub sztyletu (kusungobu), który stanowił rodzinna relikwię. Czasami używano dużego miecza, ostrze owijano wówczas papierem dla lepszego uchwytu. Istniały specjalne szkoły seppuku, ostrze nie mogło wejść za głęboko (uwaga na kręgosłup) ani za płytko (przecinając tylko mięśnie) Kobiety używały sztyletu kaiken - ślubnego daru męża lub krótkiego miecza, który otrzymywały po dojściu do pełnoletniości Przecinały sobie gardło lub przebijały serce. Kobiety uczyły się, jak przeciąć sobie tętnicę szyjną i jak upaść w stosownej pozycji. Powodem seppuku kobiet mogło być: śmierć męża, złamanie danego przez męża słowa, urażona miłość własna. Rytuał seppuku uformował się w epoce Edo, gdy stało się karą wymierzaną przez sąd. Jeśli samuraj uprzedził karę - zasługiwał na honorowy pogrzeb, jeśli seppuku było karą - majątek konfiskowano. Urzędnik przynosił tabliczkę z wyrokiem, potem wybierano zależne od pozycji społecznej miejsce obrzędu - pałac, ogród pałacowy, świątynię (zwłaszcza podczas podróży, stąd samuraje wozili ze sobą strój do seppuku - biały, będący jednocześnie strojem pogrzebowym) Rozstawiano parawan z wejściem pn i pd, otoczenie dekorowano na żałobny biały kolor. W przeddzień obrzędu skazaniec zapraszał przyjaciół, jadł, pił, żartował. Przy seppuku był obecny kaishakunin - sekundant, zwykle przyjaciel, krewny lub uczeń skazanego, którego zadaniem było ucięcie głowy. Nie używał do tego swojego miecza ale miecza skazańca lub daimyo. Zwykle było obecnych jeszcze dwóch pomocników- jeden podawał na tacy mały miecz, drugi prezentował głowę świadkom. Ustalano listę świadków, obecni byli także kontrolerzy, którzy zaświadczali nie tylko śmierci skazańca ale i o prawidłowym, zgodnym z regulaminem przebiegu ceremonii. Seppuku musiało być wykonane zaraz po głośnym odczytaniu wyroku, po obu stronach skazańca siedzieli słudzy, którzy mieli go zabić, gdyby próbował uciekać. Skazaniec wchodził przez wejście pn, siadał twarzą na pn, kaishaku wchodził od pd, stawał z tyłu po lewej stronie i obnażał miecz tak, by skazaniec tego nie widział. Ucinał głowę w umówionym momencie, zanim skazaniec stracił świadomość. Głowa powinna zawisnąć na skórze szyi a nie turlać się po ziemi. Odciętą głowę z podbródkiem podniesionym rękojeścią miecza pokazywano świadkom, którzy następnie byli częstowani przez gospodarza herbatą i słodyczami. Miejsce, gdzie dokonano seppuku na zawsze pozostawało w pamięci.